درمان سرطان، به ویژه پرتو درمانی (رادیوتراپی) و شیمی‌درمانی، می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت دهان و دندان داشته باشد. در نتیجه، مدیریت صحیح دندانپزشکی در بیماران سرطانی نه تنها کیفیت زندگی آنان را بهبود می‌بخشد بلکه از بروز عوارض جدی جلوگیری می‌کند.
در این مقاله، از دیدگاه پوریا عادلی متخصص رادیوانکولوژی، ملاحظات دندانپزشکی حیاتی در مراقبت از بیماران سرطانی بررسی شده است.
تأثیر درمان سرطان بر سلامت دهان
۱. تغییرات بافتی و دهانی
رادیوتراپی ناحیه سر و گردن می‌تواند منجر به خشکی دهان (گزروستومیا)، پوسیدگی‌های گسترده، عفونت‌های قارچی (کاندیدیازیس) و نکروز استخوانی شود.
همچنین شیمی‌درمانی باعث التهاب مخاط دهان (موکوزیت)، خونریزی لثه و تغییر در حس چشایی می‌شود.
۲. خطر نکروز فک
یکی از شدیدترین عوارض پرتودرمانی، نکروز استخوان فک است. این وضعیت در اثر کاهش خون‌رسانی به استخوان فک رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به درد شدید، شکستگی‌های خودبه‌خودی و عفونت گردد.
ریسک ایجاد این عارضه خطرناک و نگران‌کننده برای بیمار و پزشک، با استفاده از داروهای ضد استئوپروز که در بیماران سرطانی به علل مختلف تجویز می‌شود، افزایش می‌یابد.
ملاحظات پیش از شروع درمان سرطان
قبل از آغاز درمان‌های ضدسرطانی، باید اقدامات زیر انجام شود:
معاینه کامل دهان توسط دندانپزشک باتجربه الزامی است.
حذف منابع عفونت شامل کشیدن دندان‌های پوسیده یا درمان ریشه.
آموزش بهداشت دهان شامل استفاده از دهان‌شویه‌های بدون الکل و مسواک‌های نرم.
ارزیابی پروتزهای دندانی برای اطمینان از مناسب بودن آنها.
مراقبت‌های دندانپزشکی حین درمان سرطان
حین درمان سرطان، مراقبت‌های زیر ضروری است:
استفاده از محلول‌های شستشو دهنده دهان برای کاهش خشکی و جلوگیری از موکوزیت.
کنترل دقیق عفونت‌های قارچی و باکتریایی.
مشاوره تغذیه‌ای برای پیشگیری از مشکلات تغذیه‌ای مرتبط با دهان.
مراقبت‌های دندانپزشکی پس از پایان درمان
پس از اتمام درمان سرطان:
معاینات منظم دهان و دندان (هر ۳ تا ۶ ماه) باید انجام شود.
درمان خشکی دهان با بزاق مصنوعی یا داروهای محرک بزاق توصیه می‌شود.
ترمیم پوسیدگی‌های احتمالی و کنترل نکروز فک با روش‌های محافظه‌کارانه انجام می‌شود.
نقش تیم بین‌رشته‌ای در موفقیت درمان
همکاری نزدیک بین رادیوانکولوژیست‌ها و دندانپزشکان در پیشگیری، تشخیص زودهنگام و مدیریت عوارض دهانی نقش حیاتی دارد.
آگاهی از عوارض احتمالی و برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.
نتیجه‌گیری
دندانپزشکی صحیح در بیماران مبتلا به سرطان، بخش جدایی‌ناپذیری از درمان جامع سرطان است.
تشخیص به موقع، پیشگیری از عفونت‌ها و درمان عوارض، نقش حیاتی در موفقیت درمان و ارتقای کیفیت زندگی بیماران دارد.
نویسنده: دکتر پوریا عادلی متخصص رادیو انکولوژی (سرطان شناس)
اخبار دیگر
شور و شادی در پلاک ۸ باقرشهر
شهردار باقرشهر در برنامه تهران ۲۰ از حقوق مردم باقر شهر دفاع کرد:باقرشهر بار معضلات تهران را به دوش می‌کشد
محمدصالح کمره قهرمان دو و میدانی آسیا شد