معراج نیوز ، این پرسش که «آیا رسیدهای چاپی سرطان‌زا هستند؟» پرسشی است که در در فضای عمومی مطرح می‌شود و پاسخ به آن نیازمند عبور از نگرش سیاه و سفید و ارائه تحلیلی مبتنی بر شواهد علمی روز است. “دکتر پوریا عادلی “متخصص رادیوانکولوژی، در این باره می گوید: به عنوان یک پزشک و متخصص در حوزه تشخیص و درمان سرطان، باید بگویم که در دنیای پیچیده مواجهه‌های زیست‌محیطی، ما کمتر با “عوامل قطعی و فوری” روبرو هستیم و بیشتر با “عوامل خطر احتمالی” سروکار داریم که اثرات آن در درازمدت و با تجمع مواجهه ها نمایان می‌شود. در مورد رسیدهای چاپی، داستان دقیقاً از همین جنس است.
وی می افزاید؛ حقیقت علمی این است که هیچ مطالعه اپیدمیولوژیک بزرگی تاکنون نتوانسته است رسیدهای چاپی را به عنوان یک عامل مستقیم و قطعی برای بروز سرطان در انسان معرفی کند. این یعنی خطر آن در مقایسه با عوامل بزرگ و اثبات‌شده‌ای مانند دخانیات، الکل، پرتوهای یونیزان و آلودگی هوای شهری و برخی ویروس ها به مراتب کمتر است. بنابراین، اگر گاهی مجبور به دریافت و لمس این رسیدها می‌شوید، جای وحشت نیست.
دکتر عادلی معتقد است: اما این پایان ماجرا نیست؛ بلکه آغاز یک هشدار علمی هوشمندانه است.علت این نگرانی به ماده‌ای شیمیایی به نام بیسفنول آ (BPA) و همخانواده‌های آن مانند بیسفنول اس (BPS) بازمی‌گردد. این مواد در تولید بسیاری از رسیدهای حرارتی (Thermal Paper) که در فروشگاه‌ها و دستگاه‌های کارتخوان استفاده می‌شوند، به کار می‌روند. عملکرد این مواد به گونه‌ای است که در برابر حرارت هد پرینتر، سیاه می‌شوند و متن را ایجاد می‌کنند.
این متخصص رادیوانکولوژی اظهار می کند: مشکل اصلی از جایی آغاز می‌شود که مطالعات آزمایشگاهی بر روی حیوانات به وضوح نشان داده‌اند که BPA و BPS می‌توانند به عنوان “مختل‌کننده غدد درون‌ریز” عمل کنند. این عبارت علمی به این معناست که این مولکول‌ها ساختاری شبیه به هورمون استروژن بدن ما دارند و می‌توانند به گیرنده‌های هورمونی متصل شده، عملکرد طبیعی سیستم هورمونی را برهم بزنند. این تداخل می‌تواند مسیرهای سیگنالینگ سلولی را تغییر دهد و در درازمدت، با افزایش خطر بروز مشکلاتی مانند ناباروری، اختلالات متابولیک و سرطان‌های وابسته به هورمون از جمله برخی انواع سرطان پستان و پروستات مرتبط باشد.
دکتر عادلی در ادامه بیان می کند: راه اصلی مواجهه با این مواد در زندگی روزمره، از طریق جذب پوستی است. هنگامی که رسید را لمس می‌کنیم، به ویژه اگر دست‌مان مرطوب یا چرب باشد (مثلاً پس از استفاده از کرم یا خوردن غذا)، این انتقال شیمیایی تسهیل می‌شود. همچنین، اگر پس از لمس رسید، دست‌های خود را نشوییم و غذا بخوریم، راه ورود از طریق بلع نیز باز می‌شود.
وی می افزاید: حال چه باید کرد؟ توصیه من به عنوان یک پزشک، نه ایجاد ترس، بلکه ارتقای “سواد و احتیاط” است. ما به طور روزمره در معرض ترکیبی از عوامل محیطی قرار داریم و عاقلانه است که مواجهه با عوامل غیرضروری و قابل اجتناب را به حداقل برسانیم. بنابراین:
· بهترین راهکار، بهره‌گیری از فناوری و درخواست رسید دیجیتال یا ارسال آن از طریق پیامک و ایمیل است. این ساده‌ترین و مؤثرترین اقدام محافظتی است.
· در مواجهه با رسیدهای کاغذی، مدت زمان تماس را کاهش دهید و از انباشتن آن‌ها در کیف پول، خودرو (که با گرم شدن،انتقال شیمیایی افزایش می‌یابد) یا جیب لباس خودداری کنید.
· شستشوی دست‌ها با آب و صابون پس از لمس رسیدها، به ویژه پیش از صرف غذا، یک عادت ساده و بسیار کارآمد است.
· و در نهایت، آگاه باشیم که جایگزین‌های به اصطلاح “عاری از BPA” مانند BPS لزوماً بی‌ضرر نیستند و ممکن است اثرات مشابهی داشته باشند، بنابراین اصول احتیاط برای آن‌ها نیز صادق است.
دکتر عادلی تاکید می کند: سخن پایانی این که نگرانی از سرطان باید به سمت عوامل خطر اصلی و تغییر سبک زندگی متمرکز شود: پرهیز از دخانیات، حفظ وزن مناسب، فعالیت بدنی منظم وتغذیه سالم. در کنار این ارکان اساسی، هوشیاری نسبت به مواجهه‌های زیست‌محیطی کم‌خطرتر—مانند لمس رسیدها—و مدیریت آن با اقدامات عملی و منطقی، نشانه‌ای از محافظت آگاهانه خود و عزیزانمان در جهان پیچیده امروز است.
دکتر پوریا عادلی
متخصص رادیوانکولوژی
اخبار دیگر